Bollywood
Bollywood – jest to umowna nazwa indyjskiego przemysłu filmowego utworzona w latach 70. ze zbitki słów Hollywood i Bombaj przez dziennikarza pisma "Cineblitz". Bombaj jest największym ośrodkiem produkcyjnym indyjskiej kinematografii, jeszcze sprzed II wojny światowej.

Pole znaczeniowe 
Nazwa Bollywood jest umowna, stosowana w kilku kontekstach, w odniesieniu:

do nazwy samego ośrodka produkcyjnego w Bombaju, także retrospektywnie, w odniesieniu do czasów, kiedy nazwa jeszcze nie funkcjonowała. Na takiej zasadzie za klasyków Bollywood uważane są takie filmy jak Mughal-e-Azam, inne filmy Mehbooba Khana, czy Raja Kapoora.

Informacje ogólne
Filmy bollywoodzkie są przeważnie tworzone w konwencji masala movie często utożsamianej na Zachodzie z kategorią musicalu; z licznymi sekwencjami taneczno-śpiewanymi. Akcja niekiedy opiera się na tradycyjnych melodramatycznych schematach, dramatycznych zwrotach fortuny czy szczęśliwych zbiegach okoliczności. Przez lata filmy z Bollywoodu, a także innych ośrodków indyjskiej kinematografii były krytykowane przez hinduskich intelektualistów oraz znawców z Zachodu za naiwność fabuły, kiepską grę aktorów oraz brak oryginalności scenariusza.

Indyjska kinematografia jest największą na świecie. Pracuje w niej około 2,5 miliona ludzi, powstaje tam do tysiąca filmów rocznie. W samym Bombaju powstaje 300-400 filmów rocznie, które mają największy udział w rynku krajowym i największy udział w eksporcie.

Filmy powstają w wielu ośrodkach i w wielu językach. W Bollywood sensu stricte powstają filmy w języku hindi, zwykle w odmianie hindustani, zawierającej wiele naleciałości urdu, dzięki czemu są one zrozumiałe w całych Indiach. O ile kino tamilskie, syngaleskie, bengalskie i inne mniejsze kinematografie etniczne w Indiach są – z niewielkimi wyjątkami – adresowane zasadniczo do regionalnych społeczności, o tyle Bollywood to kinematografia nastawiona na całe Indie (oraz eksport).

Twórcy Bollywood 
Reżyserzy 
współcześni

Sanjay Leela Bhansali
Farah Khan
Karan Johar
Yash Chopra
Ashutosh Gowariker
Satish Kaushik
Mani Ratnam
historyczni

Mehboob Khan
Bimal Roy
Raj Kapoor

Choreografowie
Farah Khan

Aktorki
Himani Shivpuri
Aishwarya Rai
Amrita Rao
Sushmita Sen
Kajol Devgan
Jaya Bhaduri
Priyanka Chopra
Preity Zinta
Rani Mukherjee
Esha Deol
Kareena Kapoor
Seema Biswas
Madhuri Dixit
Rakhi Sawant
Bipasha Basu
Isha Koppikar

Aktorzy 
Shah Rukh Khan
Akshay Kumar
Aamir Khan
Amitabh Bachchan
Hrithik Roshan
Abhishek Bachchan
Salman Khan
Manoj Bajpai
Zayed Khan
John Abraham
Arjun Rampal
Raj Kapoor
Sunil Shetty
Saif Ali Khan
Uday Chopra
Ajay Devgan
Vivek Oberoi
Govinda
Muzamil Ibrahim
Shahid Kapoor

Przykłady filmów Bollywood 
Czasem słońce, czasem deszcz (2001; hindi: Kabhi Khushi Kabhie Gham)
Devdas (2002)
Lagaan (2001; ang. (Lagaan: Once Upon a Time in India) – nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film zagraniczny.
Aśoka Wielki (2001)
Coś się dzieje Kuch Kuch Hota Hai
Jestem przy tobie Main Hoon Na
Saathiya
Fanaa, część filmu była realizowana w Zakopanem
Gdyby jutra nie było Kal Ho Naa Ho
Żona dla zuchwałych Dilwale Dulhania Le Jayenge
Rebeliant (film)
Rang De Basanti (tj. "Kolor szafranu") – oficjalny kandydat w 2006 roku do Oscara w kategorii najlepszy film zagraniczny.
Dil Se "Z całego serca"
Kabhi Alvida Naa Kehna Nigdy nie mów żegnaj
Salaam Namaste "Trudna droga do miłości" (2005)
Race (2008)
Bunty aur Babli Bunty i Babli
Mohabbatein Miłość żyje wiecznie
Don (2006)
Dhoom (2004)
Dhoom 2 (2006)
Om Shanti Om (2007)

Wybrana literatura 
Ch. Das Gupta, The Painted Face. Studies in India's Popular Cinema, Delhi 1991.
T. Ganti Bollywood. A guide to popular Hindi cinema
A. Karp Zrozumieć Bollywood, Encyklopedia Gazety Wyborczej, tom 21 (2005-2006) 2007
E. Królikowska-Avis, Indie podbijają Zachód, "Film" 2002 nr 10
K. Magiera, Różnorodność kina Bollywoodu, czyli bogactwo repertuarowe w rozrywkowym kinie indyjskim, "Panoptikum" nr 5 (12) 2006.
V. Mishra, Bollywood Cinema: Temples of Desire, London-New York 2002.
V. Mishra, Autorstwo i powab romansu, "Kwartalnik Filmowy" nr 51 (2005) – fragment powyższej książki.
J. Pietrzak, Co Bollywood ma wspólnego z kiczem?, "Panoptikum" nr 5 (12)
J. Pietrzak, Skąd się bierze potęga Bollywood, "Przegląd" nr 35 (2006)
R. Smoczyński, Fabryka bogów, "Film" 2003 nr 2
T. Szurlej, Bollywood. Indyjskie kino komercyjne, "Kwartalnik Filmowy" nr 51 (2005)
Shashi Tharoor Bollywood Dialog 2004 Warszawa (z ang. "Show Buisness" 1991)

Źródło